Oświadczenie o zrzeczeniu się spadku to dokument o kluczowym znaczeniu prawnym, który pozwala osobie uprawnionej do spadku zrezygnować z przysługujących jej praw majątkowych. Prawidłowo sporządzone oświadczenie musi być złożone przed sądem lub notariuszem w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania do spadku. Jest to termin zawity, co oznacza, że jego przekroczenie skutkuje utratą prawa do odrzucenia spadku.
Dokument powinien zawierać jednoznaczne oświadczenie woli o odrzuceniu spadku, dane osobowe spadkobiercy oraz spadkodawcy, a także informacje o dacie i miejscu śmierci spadkodawcy. Warto pamiętać, że odrzucenie spadku dotyczy całości praw i obowiązków majątkowych – nie można odrzucić tylko długów, zachowując aktywa. Skutkiem prawnym złożenia takiego oświadczenia jest traktowanie spadkobiercy jakby nie dożył otwarcia spadku.
Szczególnie istotne jest to, że odrzucenie spadku obejmuje również udziały, które przypadałyby dzieciom osoby odrzucającej. Jeśli więc spadkobierca ma małoletnie dzieci, a chce odrzucić spadek również w ich imieniu, konieczne będzie uzyskanie zgody sądu rodzinnego na dokonanie tej czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem dziecka.
OŚWIADCZENIE O ODRZUCENIU SPADKU
Imię i nazwisko: ………………………………………….
PESEL: ……………………………………………………….
Adres zamieszkania: ………………………………………
Nr dowodu osobistego: ……………………………………
Wydział Cywilny
Adres: ……………………………………………………….
Ja, niżej podpisany/a …………………………………………., oświadczam, że odrzucam w całości spadek po zmarłym/zmarłej …………………………………………., ostatnio zamieszkałym/ej w …………………………………………., zmarłym/ej w dniu ……………………. w ………………………………………….
O śmierci spadkodawcy i tytule powołania do spadku dowiedziałem/am się w dniu …………………….
Jednocześnie oświadczam, że nie odrzuciłem/am wcześniej tego spadku, nie złożyłem/am oświadczenia o przyjęciu spadku wprost ani z dobrodziejstwem inwentarza, jak również nie zostałem/am uznany/a za niegodnego dziedziczenia.
Uzasadnienie: ………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………..
(własnoręczny podpis)
- Odpis aktu zgonu spadkodawcy
- Odpis skrócony aktu urodzenia (w przypadku pokrewieństwa)
- Odpis skrócony aktu małżeństwa (w przypadku małżonka)
- Dowód uiszczenia opłaty sądowej
Informacje dodatkowe:
– Opłata sądowa za złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku wynosi 100 zł
– Oświadczenie można złożyć osobiście w sądzie lub u notariusza
– Termin do złożenia oświadczenia wynosi 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania do spadku
Procedura odrzucenia spadku – krok po kroku
Odrzucenie spadku to ważna decyzja prawna, która wymaga zachowania określonych procedur. Nieprawidłowe przeprowadzenie tego procesu może skutkować automatycznym przyjęciem spadku wraz ze wszystkimi długami. Poniżej przedstawiamy szczegółowy proces postępowania:
1. Termin na złożenie oświadczenia
Oświadczenie o odrzuceniu spadku należy złożyć w nieprzekraczalnym terminie 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania do spadku. W praktyce jest to najczęściej data śmierci spadkodawcy, choć w niektórych przypadkach może to być data dowiedzenia się o testamencie. Przekroczenie tego terminu powoduje, że z mocy prawa następuje przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
2. Gdzie złożyć oświadczenie
Oświadczenie można złożyć:
- Przed sądem rejonowym właściwym dla miejsca zamieszkania lub pobytu składającego oświadczenie
- Przed dowolnym notariuszem (wówczas opłata notarialna wynosi około 50-100 zł + VAT)
W przypadku wyboru sądu, należy uiścić opłatę sądową w wysokości 100 zł. Zawsze warto zachować potwierdzenie złożenia oświadczenia, które będzie dowodem dopełnienia formalności w ustawowym terminie. Potwierdzona kopia oświadczenia może być potrzebna w przyszłości do wykazania, że nie odpowiadamy za długi spadkowe.
3. Odrzucenie spadku w imieniu małoletnich dzieci
Jeśli spadkobierca ma małoletnie dzieci i chce odrzucić spadek również w ich imieniu, procedura jest bardziej złożona:
- Należy złożyć wniosek do sądu rodzinnego o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego
- Do wniosku trzeba dołączyć dokumenty potwierdzające zadłużenie spadkodawcy (np. wezwania do zapłaty, zaświadczenia z banków, wyciągi z kont)
- Po uzyskaniu zgody sądu rodzinnego, można złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu dziecka
Ważne: Bez zgody sądu rodzinnego rodzic nie może skutecznie odrzucić spadku w imieniu dziecka, gdyż jest to czynność przekraczająca zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka. Sąd wydaje zgodę tylko wtedy, gdy uzna, że odrzucenie spadku jest w najlepszym interesie dziecka.
Skutki prawne odrzucenia spadku
Odrzucenie spadku powoduje, że spadkobierca jest traktowany tak, jakby nie dożył otwarcia spadku. Oznacza to, że:
- Traci wszystkie prawa do majątku spadkowego (zarówno do aktywów, jak i pasywów)
- Nie odpowiada za długi spadkowe, nawet jeśli w przyszłości ujawnią się nieznane wcześniej zobowiązania
- Jego udział przypada innym spadkobiercom według zasad dziedziczenia ustawowego lub testamentowego
Warto pamiętać, że odrzucenie spadku jest nieodwołalne – po złożeniu oświadczenia nie można już zmienić decyzji. Dlatego przed podjęciem takiego kroku należy dokładnie przeanalizować stan majątkowy spadkodawcy, w tym zarówno aktywa, jak i potencjalne zadłużenia.
Kiedy warto odrzucić spadek?
Odrzucenie spadku jest szczególnie zalecane w sytuacji, gdy spadkodawca pozostawił po sobie znaczne długi przewyższające wartość majątku. Decyzja o odrzuceniu spadku powinna być podjęta po dokładnym zbadaniu sytuacji finansowej zmarłego, w tym sprawdzeniu:
- Stanu kont bankowych i ewentualnych kredytów
- Zadłużeń wobec ZUS, urzędu skarbowego i innych instytucji publicznych
- Zobowiązań prywatnych i pożyczek
- Wartości nieruchomości i ruchomości wchodzących w skład spadku
W przypadku wątpliwości co do stanu finansowego spadkodawcy, bezpieczniejszą opcją może być przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, co ogranicza odpowiedzialność za długi do wartości aktywów spadkowych. Od 2015 roku jest to domyślny sposób przyjęcia spadku, jeśli spadkobierca nie złoży żadnego oświadczenia w terminie 6 miesięcy.