Domy pomocy społecznej (DPS) to placówki zapewniające całodobową opiekę osobom, które ze względu na wiek, chorobę lub niepełnosprawność nie mogą samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu. Decyzja o umieszczeniu bliskiej osoby w takiej placówce jest jedną z najtrudniejszych, jakie przychodzi podjąć rodzinom. Wiąże się ona z wieloma pytaniami, szczególnie dotyczącymi kosztów. W tym artykule wyjaśnimy, czym dokładnie jest dom pomocy społecznej, jakie są zasady finansowania pobytu oraz ile faktycznie kosztuje umieszczenie osoby w takiej placówce.
Czym jest dom pomocy społecznej (DPS)?
Dom pomocy społecznej to placówka świadcząca usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające i edukacyjne na poziomie obowiązującego standardu. DPS-y zapewniają profesjonalną, całodobową opiekę osobom, które z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności nie są w stanie samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, a którym nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania.
W zależności od potrzeb podopiecznych, domy pomocy społecznej dzielą się na te przeznaczone dla:
- osób w podeszłym wieku
- osób przewlekle somatycznie chorych
- osób przewlekle psychicznie chorych
- dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie
- dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie
- osób niepełnosprawnych fizycznie
Każdy DPS gwarantuje swoim mieszkańcom kompleksową opiekę obejmującą:
- komfortowe miejsce zamieszkania wyposażone w niezbędne meble i sprzęty
- pełnowartościowe wyżywienie, dostosowane do zaleceń dietetycznych
- odzież i obuwie (jeśli podopieczny tego potrzebuje)
- całodobową opiekę pielęgniarską
- wsparcie w wykonywaniu podstawowych czynności życiowych
- regularne zajęcia terapeutyczne i rehabilitacyjne
- różnorodne formy aktywności kulturalnej i rekreacyjnej
Koszt pobytu w domu pomocy społecznej
Koszty pobytu w DPS stanowią istotne obciążenie finansowe dla rodzin, dlatego warto dokładnie zapoznać się z zasadami ich naliczania. Średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca w domu pomocy społecznej jest ustalany i ogłaszany corocznie przez:
- starostę – w przypadku domów prowadzonych przez powiat lub na jego zlecenie
- marszałka województwa – w przypadku domów regionalnych
- organ prowadzący – w przypadku domów prowadzonych przez podmioty niepubliczne
Wysokość opłaty za pobyt w DPS zależy od wielu czynników, w tym od lokalizacji placówki (duże miasta vs. mniejsze miejscowości), standardu świadczonych usług oraz podmiotu prowadzącego (publiczny czy prywatny).
Średni miesięczny koszt utrzymania w domu pomocy społecznej waha się obecnie od około 3500 zł do nawet 6000 zł miesięcznie w placówkach publicznych. W przypadku prywatnych domów opieki kwoty te mogą być znacznie wyższe, sięgając nawet 7000-10000 zł miesięcznie, szczególnie w dużych miastach i placówkach o podwyższonym standardzie.
Kto ponosi koszty pobytu w DPS?
Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, obowiązek ponoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej spoczywa kolejno na:
- Mieszkańcu DPS – osoba przebywająca w domu pomocy społecznej ponosi opłatę w wysokości nie większej niż 70% swojego dochodu (najczęściej emerytury lub renty). Pozostałe 30% dochodu pozostaje do dyspozycji mieszkańca na jego osobiste potrzeby.
- Rodzinie – małżonek, zstępni (dzieci, wnuki) przed wstępnymi (rodzice, dziadkowie), jeśli dochód na osobę w rodzinie przekracza 300% kryterium dochodowego (obecnie około 2100 zł). Wysokość opłaty jest ustalana indywidualnie przez gminę.
- Gminie – gmina, z której osoba została skierowana do DPS, pokrywa różnicę między średnim kosztem utrzymania w domu a opłatami wnoszonymi przez mieszkańca i jego rodzinę.
Jak obliczana jest opłata dla rodziny?
Ustalenie wysokości opłaty ponoszonej przez członków rodziny jest procesem indywidualnym i dość złożonym. Głównym kryterium jest dochód na osobę w rodzinie w stosunku do kryterium dochodowego, ale pod uwagę brane są również inne istotne okoliczności, takie jak:
- aktualna sytuacja zdrowotna członków rodziny
- udokumentowane wydatki związane z leczeniem i rehabilitacją
- koszty utrzymania i edukacji niepełnoletnich dzieci
- zobowiązania finansowe (np. kredyty hipoteczne)
- inne uzasadnione okoliczności znacząco wpływające na sytuację materialną rodziny
W uzasadnionych przypadkach gmina może częściowo lub całkowicie zwolnić osoby zobowiązane z opłaty za pobyt członka rodziny w DPS. Warto o taką możliwość zapytać w lokalnym ośrodku pomocy społecznej, szczególnie gdy sytuacja finansowa rodziny jest trudna.
DPS publiczne a prywatne domy opieki
Na rynku usług opiekuńczych funkcjonują zarówno publiczne domy pomocy społecznej, jak i prywatne placówki, często nazywane domami seniora lub domami spokojnej starości. Wybór między nimi powinien być podyktowany zarówno możliwościami finansowymi, jak i indywidualnymi potrzebami przyszłego mieszkańca. Główne różnice między tymi placówkami to:
Domy pomocy społecznej (publiczne)
- Podlegają ścisłej kontroli państwa i muszą spełniać określone standardy prawne
- Wymagają formalnej decyzji administracyjnej o skierowaniu (wydawanej przez ośrodek pomocy społecznej)
- Stosują opisany wyżej system finansowania (mieszkaniec, rodzina, gmina)
- Często występują długie kolejki oczekujących, szczególnie do placówek o dobrej renomie
- Koszt: około 3500-6000 zł miesięcznie, w zależności od regionu i standardu
Prywatne domy opieki
- Działają na zasadach komercyjnych, choć również podlegają kontroli wojewody
- Przyjęcie odbywa się na podstawie umowy cywilnoprawnej, bez konieczności uzyskiwania skierowania
- Pełną opłatę ponosi mieszkaniec lub jego rodzina, bez dofinansowania z gminy
- Zazwyczaj oferują krótszy czas oczekiwania na miejsce lub przyjęcie od zaraz
- Często zapewniają wyższy standard zakwaterowania i szerszy zakres usług dodatkowych
- Koszt: około 4000-10000 zł miesięcznie (w zależności od standardu, lokalizacji i zakresu usług)
Warto zaznaczyć, że niektóre prywatne placówki posiadają oficjalny status DPS, co oznacza, że podlegają tym samym regulacjom co placówki publiczne i mogą być współfinansowane przez gminę. Przed wyborem konkretnej placówki zawsze warto sprawdzić, czy posiada ona wymagane zezwolenie wojewody na prowadzenie działalności.
Jak ubiegać się o miejsce w DPS?
Procedura umieszczenia osoby w publicznym domu pomocy społecznej obejmuje kilka istotnych kroków:
- Złożenie wniosku w ośrodku pomocy społecznej właściwym dla miejsca zamieszkania osoby zainteresowanej (może to zrobić sama osoba, jej rodzina lub pracownik socjalny)
- Przeprowadzenie szczegółowego wywiadu środowiskowego przez pracownika socjalnego w miejscu zamieszkania
- Skompletowanie niezbędnej dokumentacji, w tym:
- zaświadczenia lekarskie o stanie zdrowia
- opinia psychologa (w niektórych przypadkach)
- dokumenty potwierdzające sytuację materialną (dochody, wydatki)
- oświadczenia o stanie majątkowym
- Wydanie decyzji o skierowaniu do DPS i decyzji o odpłatności
- Wybór konkretnej placówki i oczekiwanie na dostępne miejsce
W przypadku domów prywatnych procedura jest znacznie prostsza i polega głównie na bezpośrednim kontakcie z wybraną placówką, zapoznaniu się z warunkami pobytu oraz podpisaniu umowy określającej zakres usług i odpłatność.
Podsumowanie
Dom pomocy społecznej to rozwiązanie dla osób wymagających całodobowej opieki, które nie mogą otrzymać jej w warunkach domowych. Choć decyzja o umieszczeniu bliskiej osoby w DPS jest trudna emocjonalnie, często stanowi najlepsze rozwiązanie zapewniające profesjonalną opiekę i godne warunki życia.
Koszt pobytu w DPS jest znaczący, ale system finansowania zakłada podział tej odpowiedzialności między mieszkańca, jego rodzinę i gminę. Alternatywą dla publicznych DPS-ów są prywatne domy opieki, które często oferują wyższy standard, ale wiążą się z wyższymi kosztami ponoszonymi w całości przez mieszkańca lub jego bliskich.
Przed podjęciem ostatecznej decyzji warto:
- dokładnie zapoznać się z ofertą różnych placówek w okolicy
- odwiedzić je osobiście, aby ocenić atmosferę i standard opieki
- porozmawiać z personelem oraz, jeśli to możliwe, z obecnymi mieszkańcami
- skonsultować się z pracownikiem socjalnym, który pomoże przejść przez procedurę administracyjną
- szczegółowo przeanalizować możliwości finansowe i dostępne formy wsparcia
Pamiętajmy, że dobry dom opieki to nie tylko miejsce zapewniające podstawowe potrzeby, ale także przestrzeń, w której seniorzy i osoby niepełnosprawne mogą godnie i aktywnie spędzać czas, otoczeni profesjonalną opieką i życzliwością.